این سخنان مقام معظم رهبری در سفر به بندرعباس حکایت از اهمیت افزون بر قبل ظرفیت استراتژیک دریا به‌ویژه آب‌های آزاد در پیشرفت، توسعه و البته توان دفاعی کشور داشت. همچنان که مرکز استراتژیک آمریکا نیز با اطلاع از این رویکرد و راهبرد دفاعی ایران چنین آورد که «در سال2007، رهبر ایران به نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی(IRIN) و نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران(IRGCN) دستور داد تا مناطق عملیاتی و ماموریت‌های راهبردی خود را بازتعریف کنند.» در واقع براساس اطلاع آمریکا از همین حقیقت نیز بود که گزارش مزبور خواسته بود نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا و البته کشورهای منطقه خود را با واقعیت‌های جدید قدرت دریایی ایران انطباق دهند.
آنچه در مقدمه آمد پیش از هر چیز بیانگر اهمیت رقابت نظامی و البته صنعتی کشورها در بهره‌گیری از ظرفیت راهبردی دریاست. در ادبیات نظامی نیروی دریایی که بتواند ضمن حضور در سطح دریاها در عمق اقیانوس‌ها نیز به‌طور مستمر حضور و دریانوردی داشته‌باشد و مأموریت خود را به خوبی انجام دهد، یک نیروی دریایی راهبردی است. در واقع نیروی دریایی راهبردی باید از نیروی ساحلی فراتر و توان حضور در آب‌های آزاد و عمیق را داشته باشد.
ابعاد نظامی و اقتصادی نیروی دریایی راهبردی
اساساً در شرح وظایف و ماموریت‌های محوله به نیروی دریایی ارتش، حفاظت از منافع جمهوری اسلامی در دریاها و آب‌های بین‌المللی به‌عنوان یکی از وظایف اصلی این نیرو مشخص شده است. با توجه به مطالب پیش‌گفته، بدیهی است نیروی دریایی به‌عنوان یک نیروی راهبردی باید از منافع کشور و خطوط مواصلاتی آن که در اقصی نقاط آب‌های دنیا گسترش پیدا کرده، محافظت کند، زیرا دریاها یکی از بهترین راه‌های اقتصادی در جهان هستند و در حال حاضر کشتی‌های تجاری ایران بایستی از آبراه‌ها و گلوگاه‌های مختلف دنیا عبور کنند. با توجه به این گستره جغرافیای تجاری، تأمین امنیت این جریان که تاکنون در دریاهای دزدخیز با مشکلاتی نیز روبه‌رو شده نیاز به یک نیروی دریایی با توان حضور در آب‌های آزاد و دوردست دارد که همان نیروی دریایی راهبردی است. بنابراین جمهوری اسلامی ایران برای نشان دادن اقتدار کشور و بهره‌برداری از دریاها در جهت توسعه کشور نیاز به یک نیروی دریایی راهبردی دارد.
در بعد نظامی نیز یک نیروی دریایی راهبردی عامل مؤثری در انتقال صحنه جنگ به سرزمین دشمن و همچنین عامل نفوذ و قدرت منطقهای و فرامنطقه‌ای است و اثر تعیین‌کننده‌ای در سرنوشت یک جنگ دارد و از سوی دیگر خنثی‌کننده مزیت‌های دشمن و در زمان صلح نیز بازدارنده در برابر تهدیدات و دارای نقش مؤثر در خنثی کردن و مقابله با تهدید است.
مأموریت‌های راهبردی دوربرد
نیروی دریایی ایران در 2سال گذشته با اعزام 14ناوگروه، حضور دائمی خود را در منطقه خلیج عدن و دریای سرخ نشان داده و در 2مورد از آخرین مأموریت‌ها با عبور از کانال سوئز و ورود به دریای مدیترانه و همچنین اعزام زیرسطحی به دریای سرخ، مهم‌ترین مأموریت‌های تاریخ دریایی ایران را رقم زد.
اهداف این سفرها تلاش برای همکاری‌های بیشتر و آشنایی با توانمندی‌های کشورهای دیگر و معرفی دستاورد‌های بومی کشور به‌طور عملی به کشورهای دوست و دشمن ذکر شده بود. در این مأموریت‌ها نیروی دریایی علاوه بر نشان دادن توانایی‌های دفاعی ایران در مأموریت امنیت خطوط کشتیرانی در آب‌های ناامن، بحث آموزش با توجه به به کارگیری افراد با تجربه در کنار افراد جوان را نیز مورد توجه قرار داده بود.
با حضور زیردریایی ایران در آب‌های دور ثابت شد که نیروی دریایی ارتش ایران نه‌تنها در سطح دریاها نیروی راهبردی شده است بلکه زیر سطح نیز توانسته راهبردی شود که سبب اعتماد به نفس و نمایش اقتدار جمهوری اسلامی ایران در آب‌های بین‌المللی نیز شد.
آزمایش سامانه‌های بهینه‌سازی شده توسط متخصصان کشور در این مأموریت‌ها و رهگیری و ضبط تمامی پارامترهای راداری و سوناری تعداد زیادی از شناورهای موجود در مسیر حرکت زیردریایی اعزامی و نیز جمع‌آوری اطلاعات مربوط به بستر آب‌های آزاد با موفقیت به انجام رسید که این امر تنها در شرایط اختفای از دید شناورهای موجود در منطقه محقق شد.
بازسازی نیروی دریایی
طی 2سال اخیر بازسازی ساختار نیروی دریایی با به‌حداقل رساندن مناطق عملیاتی مشترک ارتش و سپاه، سیستم کنترل و فرماندهی را در ایران بهبود بخشید که این مسئله آسیب‌پذیری بالقوه آنها را کاهش داد؛ نقطه ضعفی که دشمن می‌توانست در میادین جنگ از آن نهایت استفاده را ببرد. مسئولیت اصلی نیروی دریایی سپاه در خلیج‌فارس، امتیازات طبیعی یک نیروی کوچک، سریع و نامتعارف را در این منطقه استراتژیک چندین برابر می‌کند. ضمناً، ساختار جدید به یگان‌های حرفه‌ای نیروی دریایی ارتش اجازه می‌دهد تا از تجهیزات اقیانوس‌پیما در خارج از مناطق محدود خلیج‌فارس بهره گرفته و به آب‌های منطقهای نیز دسترسی یابند. تقسیم‌بندی مناطق عملیات بر پیچیدگی و عمق پدافند دریایی ایران می‌افزاید به‌طوری که نیروی دریایی ارتش می‌تواند از دریای عمان برای استقرار سامانه‌های پدافند موشک‌های سطحی، زیرسطحی و کروز در امتداد سواحل جنوب شرقی تنگه هرمز استفاده کند.
نوسازی تولیدات داخلی
تحولات نیروی دریایی ایران فراتر از استقرار تجهیزات نظامی است و تا ساخت تجهیزات نظامی در داخل پیش می‌رود. از سال2007 روند تأمین تجهیزات مورد نیاز از خارج و نیز ساخت تجهیزات نظامی در داخل بر اصل خوداتکایی و عدم‌تقارن استوار بود. زیردریایی‌های مدل غدیر با هدف پشتیبانی از عملیات شناسایی در مناطق ساحلی یا نقاط حساس (از‌جمله تنگه هرمز)، مین‌گذاری، ممانعت یا نفوذ نیروها طراحی شدند. تا به امروز، نیروی دریایی ارتش ایران 11 فروند زیردریایی کوچک را به خدمت گرفته است که حداکثر تا 3 فروند آن پیش از سال2007 عملیاتی شده‌‌اند و پیش‌بینی می‌شود که 9فروند دیگر ظرف 2 تا 3سال آینده ماموریت خود را آغاز کنند.از طرف دیگر نیروی دریایی سپاه پاسداران در حال ارتقای توان موشکی و راداری است. در فوریه سال2011، محمدعلی جعفری فرمانده سپاه پاسداران اعلام کرد که سپاه در حال ساخت رادارهای با برد 500کیلومتر است و تحقیقات لازم برای توسعه رادارهای ساحلی با برد 300کیلومتر و رادارهای کشتی با برد 60کیلومتر را به اتمام رسانده‌است. این خبر مصادف با اعلام خبر دیگری بود که جمهوری اسلامی ایران به قابلیت جدید موشک بالستیک ضدکشتی هوشمند دست‌یافته است که این مسئله نیز به نوبه‌خود تا حد زیادی معادلات بازدارندگی ایالات متحده آمریکا و متحدانش را درهم می‌ریزد.
نتایج حضور در آب‌های آزاد
راهبرد دریایی در حال تکامل جمهوری اسلامی ایران ابهامات مهمی را برای آمریکا و نیروهای ائتلاف به‌وجود آورده است؛ امری که باعث شد مرکز استراتژیک آمریکا به واشنگتن پیشنهاد بدهد تا در راستای ارتقای امنیت دریایی و تعامل با رژیم ایران با نیروی دریایی ارتش ارتباط برقرار کند. هرچند سیاست اعمال تحریم و انزوا ممکن است ابزارهای مفیدی در کوتاه‌مدت باشند اما موقعیت ژئواستراتژیک ایران باید تصمیم‌سازان غربی را مجبور کند تا فراتر از معضلات کنونی و در جهت برقراری تعامل احتیاط‌آمیز با تهران گام بردارند. تشکیل نیروی ویژه ضد‌دزدی دریایی در خلیج عدن یکی از همین فرصت‌های مناسب برای برقراری ارتباط و حتی همکاری دریایی با ایران است. دعوت از نیروی دریایی ارتش برای مشارکت در مانورهای منطقهای یا بین‌المللی می‌تواند از دیگر فرصت‌های موردنظر واشنگتن باشد. پاکستان در ماه ژوئن امسال با حضور 39 کشور جهان میزبان مانور مشترک 5روزه‌ای موسوم به امان2011 (Aman 2011) بود که با هدف مقابله با تهدیدات فراملیتی طراحی شده بود.
